Jura Krakowsko-Częstochowska

 

skałki, rzeki, lasy, niziny

 

Przez teren Gminy Gołcza przepływają trzy rzeki:
- Szreniawa stanowiąca lewy dopływ Wisły,
- Gołczanka stanowiąca prawy dopływ Szreniawy,
- Dłubnia stanowiąca lewy dopływ Wisły.
Szeroka i urodzajna dolina rzeki Dłubni od najdawniejszych wieków stanowiła obszar osiedlania się ludności.

 

Lasy zajmują 7,15% powierzchni gminy, w szczególności są to lasy mieszane liściaste.

 

Krajobraz Gminy Gołcza charakteryzuje się falistym układem z występującymi długimi płaskowyżami i pagórkami łagodnie spłaszczonymi na szczytach czyli tzw. garbami. Wzniesienia powstałe na złożach wapieni ciągną się pasmami od zachodu ku wschodowi. Głębokie złoża wapienia skalnego przykryte są miejscami warstwą ziemi, stąd też od dawna czynne były kamieniołomy w Wielkanocy, Ulinie Wielkiej i Rzeżuśni. Przez gminę przepływają trzy rzeki: Szreniawa, Dłubnia i Gołczanka. Na jej terenie występują zjawiska krasowe oraz wywierzyska z jurajskimi źródłami bijącymi spod wapiennych skał. Cenny starodrzew znajduje się w parkach podworskich, na cmentarzach oraz w formie pojedynczych pomników przyrody. W południowo-zachodniej części gminy przebiega granica Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego, który wchodzi w skład Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych. Przez Gminę Gołcza biegnie Szlak Architektury Drewnianej (kościół w Ulinie Wielkiej), a nad rzeką Szreniawą Szlak Młynów.
Kościół p.w. św. Katarzyny w Ulinie Wielkiej pochodzi z II połowy XVII w. Najcenniejszym zabytkiem w świątyni jest gotycka rzeźba Matki Boskiej z ok. 1400 r. Późnobarokowe ołtarze datowane są na XVII w. Przed kościołem usytuowana jest wolno stojąca dzwonnica z przełomu XVIII/XIX w. We wsi znajduje się również czynny kamieniołom wapienia skalnego, na którego zboczach występuje rzadka roślinność stepowa.
W Gołczy, na starym placu kościelnym, stoi drewniana dzwonnica, a przed bramą wejściową figura Matki Bożej z XIX w. W bocznej nawie kościoła można zobaczyć obraz Matki Bożej z XVI w. stanowiący cenny zabytek okresu późnogotyckiego z elementami bizantyjskimi. Osobliwością gołczańskiego krajobrazu jest źródło Geologów. Jest to bardzo duże i jedno z najładniejszych źródeł krasowych Wyżyny Miechowskiej. Woda wypływa z niego obficie w czterech punktach, tworząc rozlewisko. Naturalny charakter wypływu to cenny walor przyrodniczy. Obok źródła znajduje się odsłonięcie, ukazujące kontakt utworów jurajskich z kredowymi oraz obfita fauna ramienionogów i mikrofauna otwornic. Warto zobaczyć kościół w Mostku, który poświęcony jest Matce Bożej Częstochowskiej i św. Izydorowi - patronowi rolników. Zbudowano go w 1571 r., a restaurowano w 1732 r. Przeniesiony został ze Smardzowic w 1936 r. Na belce sklepieniowej znajduje się glob z krucyfiksem, a z boku na wspornikach posąg Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty oraz chór na dwóch słupach (późnobarokowe).
W miejscowości Buk znajduje się najwyższe w gminie wzniesienie, zwane Bukowską Górą. Wznosi się ona na wysokość 452 m n. p. m. Przy dobrej pogodzie roztacza się wspaniały widok na okolicę. Na południu doskonale wówczas widać pasmo Beskidów oraz Tatry.
W sołectwie Wysocice warto zwiedzić kościół p.w. św. Mikołaja, który należy do najstarszych i najlepiej w Polsce zachowanych wiejskich kościółków romańskich typu obronnego. Stanowi wysokiej klasy dzieło sztuki kamieniarskiej. W nawie znajduje się tympanon przedstawiający Chrystusa i dwóch świętych powstały na początku XIII w. Z tego okresu pochodzi również posąg Matki Boskiej z dzieciątkiem. Ciekawostkę stanowi wieża o pięciu kondygnacjach, w najwyższej z nich znajdują się okna tzw. bliźnie, dzielone kolumną i gotycki dzwon z ok. 1530 r. Wioska położona jest niemal w centrum Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego.
Warto zobaczyć również kościół murowany p.w. św. Bartłomieja w Czaplach Wielkich, który został zbudowany w 1523 r. Cennym zabytkiem świątyni jest posąg Matki Boskiej z dzieciątkiem z ok. 1420 r. Nieopodal znajduje się murowany dwór szlachecki Popielów z 1864 r., w którym od 1950 r. mieści się szkoła podstawowa. Podczas ostatniej wojny światowej stanowił on silną placówkę AK. Wokół roztacza się malowniczy park z aleją lipową, który został wpisany do rejestru zabytków. W sąsiadujących Czaplach Małych stoi dworek tychże samych Popielów. Z ich stajni pochodziła kasztanka Józefa Piłsudskiego.
Jedną z najstarszych i największych parafii w ziemi miechowskiej jest Szreniawa. Pierwsza wzmianka o jej istnieniu pochodzi z 1304 r. Wzgórze, na którym stoi pseudogotycki kościół p. w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny i plebania ma walory obronne.
W sołectwie Wielkanoc znajduje się kamieniołom twardego wapienia, który wydobywano już w średniowieczu. Tuż obok stadionu sportowego spod osuwiskowego zbocza porośniętego lasem wypływa źródło. Jest to źródło krasowe, spływowo-podpływowe, szczelinowe.
We wsi Rzeżuśnia znajduje się obecnie nieczynny kamieniołom skał kredowych, w których znaleziono okazy jeżowca i belemnita, bardzo cenne dla paleontologów.
W miejscowości Kamienica do roku 2000 znajdowała się figura św. Jana Chrzciciela datowana na rok 1500 (szkoła Wita Stwosza). Z przekazu ustnego mieszkańców wioski wynika, iż figura ta przypłynęła podczas powodzi w okresie Powstania Styczniowego. Niestety w 2000 r. została skradziona. Jednakże w późniejszym czasie zlokalizowano ją i obecnie znajduje się w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w Kamienicy stanęła jej wierna replika.

 

Gospodarstwo gościnne
Andrzej Janus
Przybysławice 18

 

zabytki historyczne, trasy rowerowe, szlaki turystyczne, parki krajobrazowe

 

- Gminne zawody sportowo-pożarnicze
- Turniej piłki nożnej o Puchar Wójta Gminy Gołcza
- Piknik sołecki w Czaplach Wielkich
Więcej informacji na stronie www.golcza.pl

 

Pełną ofertę inwestycyjną znajdą Państwo na naszej stronie internetowej: www.golcza.pl